Có lẽ nhiều bố mẹ trăn trở rằng vì sao nhiều khi con không chịu hợp tác với mình. Ví dụ như sắp đến giờ đi ngủ, bạn nhẹ nhàng nhắc nhở con: “Con ơi, đến giờ đánh răng rồi!” với thái độ hết sức vui vẻ nhưng con bạn liền hét lên “KHÔNG” và sau đó chạy đi.
Nuôi dạy một đứa trẻ không hợp tác hay đang trong giai đoạn khủng hoảng, ương bướng rất khó khăn, đòi hỏi kiên nhẫn của bạn, thậm chí là các phương pháp kỷ luật.
💁 TẠI SAO TRẺ EM NÓI “KHÔNG”?
Nói “Không” là bình thường
Max Colby ba tuổi không thích mặc quần áo sau mỗi lần tắm. Mẹ của cậu bé rất muốn biết lý do tại sao, nhưng Max hoàn toàn không thể giải thích được cho những hành động phản kháng của cậu ấy. Tất cả những gì mà Max làm là la hét, giãy đạp, và lột tung quần áo ra khỏi người. Những hành động tương tự như của bé Max có lẽ cũng thật giống với em bé của bạn.
Hãy nhớ rằng: Thế giới vẫn là một nơi rộng lớn, bí ẩn với những năm tháng đầu đời của trẻ. Nói “Không” là một cách bình thường, lành mạnh để trẻ phản kháng lại sự kiểm soát của người lớn.
Tuy nhiên, những xung đột xảy ra liên tục thì chắc chắn không vui vẻ gì. Đưa ra lời cảnh cáo, nghiêm khắc, ép buộc con phải làm theo, hay đe dọa khiến trẻ sợ hãi lâu dài sẽ khiến trẻ cảm thấy bất lực, tức giận và thậm chí còn bất chấp hơn.
👉👉 Bạn có thể áp dụng những chiến lược tích cực sau để khiến con nói “Có” nhiều hơn nhé!
1. Kiểm tra từ vựng của bạn
Bao nhiêu lần một ngày bạn nói từ “Không”? Điều này có thể phản ánh về việc sử dụng của con bạn. Tất nhiên, không có nghĩa là bạn sẽ không từ chối con hay nói những câu nghĩa phủ định mà thay vào đó hãy cân nhắc sử dụng những cụm từ khác có ý nghĩa tương tự.
Chẳng hạn, bạn có thể thay từ “Không!” bằng “Con có thể…không?” hoặc “Con vui lòng…”. Khi bắt phải làm điều gì đó mà chúng ta không muốn hoặc không có quyền chắc hẳn cũng rất khó chịu. Vì vậy, thay vì ra lệnh, hãy yêu cầu nhẹ nhàng những điều bạn muốn bằng những cụm từ tích cực.
2. Hạn chế đưa ra những đề xuất để trẻ dễ dàng trả lời “Có” hoặc “Không”
Thay vì nói với trẻ: “Đã đến giờ đi ngủ rồi, con có muốn đi ngủ không?”, bạn hãy hỏi chúng những gì con muốn được làm trước khi đi ngủ (Có thể là mặc bộ đồ ngủ yêu thích, đọc 1 cuốn sách, đánh răng…). Khi đến lúc dọn dẹp đồ chơi bạn có thể làm một cuộc thi xem ai nhặt xong trước, không khí càng hào hứng thì trẻ sẽ làm càng nhanh và thích thú.
Bằng cách đưa ra sự lựa chọn, tình huống được thể hiện theo hướng tích cực và trẻ có nhiều khả năng hợp tác hơn là ra lệnh. Chỉ cần chắc chắn rằng những lựa chọn bạn đưa ra là chấp nhận được, khả thi dù con chọn bất cứ cái nào.
3. Đề xuất sự trợ giúp của trẻ
Thông thường, một đứa trẻ nói không bởi vì chúng không muốn thực hiện theo đề xuất hoặc sự sai bảo của bạn. Với những công việc hàng ngày trong gia đình như dọn dẹp đồ chơi, phòng ngủ, bàn ăn…thay vì bạn bắt con phải thực hiện, bạn có thể đề xuất con giúp đỡ. Ví dụ: “Mẹ sẽ rất vui nếu như con có thể trợ giúp mẹ việc nhà đấy. Con có thể giúp mẹ vứt rác vào đúng chỗ không?”
4. Cố gắng tránh những trận chiến
Nếu trẻ từ chối, phản kháng bất cứ điều gì bạn nói, thì bạn dễ dàng trở nên căng thẳng. Hãy xem xét lại một tình huống trước đây của bạn và con khi con không đồng ý hợp tác, cả bạn lẫn con rơi vào một trận chiến đầy nước mắt, nếu mình thay bằng việc xử lý nhẹ nhàng, bình tĩnh sẽ có kết quả như thế nào? Có lẽ, bạn cũng đã nhiều lần nghĩ rằng, giá như lúc ấy mình kiên nhẫn hơn một chút thì sẽ không làm tổn thương con đến vậy. Một điều chắc chắn rằng, khi mọi việc càng rối tung và căng thẳng thì các tình huống sẽ khó giải quyết hơn rất nhiều.
Cố gắng không nói, “Không dọn đồ chơi thì không đi chơi nữa”, hãy nói: “Ngay sau khi con dọn xong đồ chơi thì chúng ta sẽ ra ngoài chơi nhé!”
5. Thể hiện sự cảm thông
Khi đối diện với một căn phòng đầy đồ đạc mà mình yêu thích, hay đang xem dở một bộ phim kịch tính thì rõ ràng bạn cũng sẽ không muốn thoát ra. Hãy giữ suy nghĩ này và nhìn vào các tình huống của bọn trẻ. Bằng cách đó, bạn có thể hiểu tại sao trẻ có thiên hướng phản kháng lại những gì bạn nói.
Nói với con rằng bạn hiểu cảm giác của trẻ và đưa ra lý luận một cách vui vẻ rằng: “Nhiều đồ chơi như thế này, nếu là mẹ thì mẹ cũng không thích dọn vào đâu. Nhưng mẹ muốn giới thiệu cho con cuốn sách có chú cảnh sát bắt trộm siêu giỏi, con có muốn xem chú ấy làm thế nào không?. Vậy trước khi đi xem chú ấy bắt trộm thì mình hãy dọn đồ chơi vào trước đã nhé!”
6. Đừng luôn luôn đưa ra quyết định
Đưa ra sự lựa chọn cho trẻ là một trong những cách giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu kiểm soát của mình. Nếu trẻ đang muốn chơi mà chưa chịu ngồi vào bàn ăn, bạn có thể hỏi trẻ liệu con thích một ly sữa hay một ly nước ép táo vào bữa ăn của mình. “Khi bạn cho phép con đưa ra quyết định, trẻ sẽ cảm thấy tự hào và sẽ có nhiều khả năng nói “Có” với những yêu cầu của bạn trong tương lai”, Tiến sĩ Cranor tại Đại học Bắc Carolina ở Greensboro cho biết
7. Khuyến khích bắt chước
Trẻ em thường rất thích bắt chước theo người lớn, vì vậy hãy tận dụng điều này để khuyến khích trẻ hợp tác với mình hơn. Ví dụ, nếu con không chịu đi tất, bạn hãy nói: “Ôi, chân mẹ cũng đang rất lạnh. Mẹ sẽ đi một đôi tất ấm. Mẹ sẽ chọn đôi tất màu cam mà mẹ thích. Chân con cũng đang lạnh đó, con thích đi tất màu xanh hay cam giống mẹ nhỉ?”.
8. Khen ngợi khi con chịu hợp tác
Khi trẻ hợp tác với bạn, bạn hãy khen ngợi và khuyến khích trẻ ngay lúc đó. Điều này giúp trẻ biết điều gì là nên làm và sẽ có nhiều động lực để tiếp tục thực hiện những hành vi tốt ấy. Ví dụ như, trẻ chịu dọn đồ chơi, hãy nói: “Con dọn dẹp thật sạch sẽ, mẹ rất vui. Đồ chơi không vương vãi ra sàn sẽ giúp con không bị ngã vì va vào chúng đấy!”.
Phản hồi tích cực còn được gọi là ‘lời khen mang tính mô tả”. Bạn hãy thử đưa ra những nhận xét tích cực (khen ngợi và khuyến khích trẻ) thay cho những phản hồi tiêu cực (chỉ trích và trách mắng trẻ) và so sánh xem kết quả như thế nào nhé!