Bình Định xin cơ chế để đẩy nhanh dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam

Dự kiến có 2 nhà ga, lợi thế lớn của tỉnh

Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 106/NQ-CP ngày 23.4.2025 về kế hoạch triển khai Nghị quyết số 172/2024/QH15 của Quốc hội về chủ trương đầu tư dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam.

Theo chủ trương đầu tư, dự án có tổng chiều dài tuyến khoảng 1.541km; điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP Hồ Chí Minh), đi qua địa phận 20 tỉnh, thành.

Tốc độ thiết kế 350km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa; đầu tư phương tiện, thiết bị để vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết.

Sơ bộ tổng nhu cầu sử dụng đất của dự án khoảng 10.827ha; số dân tái định cư khoảng 120.836 người; tổng mức vốn đầu tư là 1.713.548 tỉ đồng.

Trong đó, tỉnh Bình Định dự kiến sẽ được bố trí 2 ga: Bồng Sơn và Diêu Trì. Tuy nhiên, qua nghiên cứu hồ sơ, tỉnh nhận thấy có sự chồng lấn giữa vị trí nhà ga Diêu Trì của dự án Đường sắt tốc độ cao và Tuyến đường bộ cao tốc Bắc – Nam hiện hữu qua địa bàn xã Phước An (huyện Tuy Phước).

Về vấn đề này, tỉnh Bình Định đã đề nghị Ban QLDA Đường sắt rà soát, giải quyết các kiến nghị của tỉnh, đặc biệt là các nội dung liên quan đến phạm vi chồng lấn tại khu vực ga Diêu Trì; cập nhật các quy hoạch liên quan của địa phương và hướng tuyến dự án Đường bộ cao tốc Bắc – Nam hiện nay, để xác định phạm vi chồng lấn, từ đó điều chỉnh hướng tuyến đường sắt tốc độ cao cho phù hợp.

Liên quan đến dự án, tại buổi tiếp xúc giữa Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định với Mặt trận, các tổ chức thành viên trước kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV (ngày 30.9.2024), Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc nhận định, việc Bình Định được quy hoạch đặt 2 nhà ga đường sắt tốc độ cao là lợi thế rất lớn, bởi không nhiều địa phương có được điều kiện này.

Theo Phó Thủ tướng, đây sẽ mở ra cơ hội phát triển mạnh mẽ cho Bình Định. Ông cũng cho biết Chính phủ đang nỗ lực cải tạo tuyến đường sắt hiện hữu phục vụ vận tải hàng hóa thông thường, còn tuyến đường sắt tốc độ cao sẽ tập trung vận chuyển hành khách và hàng hóa đặc biệt.

Kiến nghị gỡ vướng cho dự án

Để thúc đẩy nhanh việc triển khai dự án qua địa bàn, ngày 27.5, UBND tỉnh Bình Định đã có văn bản gửi Bộ Xây dựng và Ban QLDA Đường sắt, kiến nghị nhiều nội dung liên quan nhằm tháo gỡ vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Theo đó, tỉnh Bình Định đề nghị Bộ Xây dựng chỉ đạo Ban QLDA Đường sắt phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong tỉnh có tuyến đường sắt đi qua trong quá trình nghiên cứu phương án thiết kế chi tiết. Việc này nhằm hạn chế tối đa tình trạng chồng lấn, ảnh hưởng đến các quy hoạch đô thị, khu dân cư, khu tái định cư vừa được đầu tư xây dựng để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) dự án Đường bộ cao tốc Bắc – Nam, cũng như các dự án trọng điểm khác của tỉnh.

Đề nghị tiến hành khảo sát, đánh giá cụ thể mức độ ảnh hưởng của dự án đến các di tích lịch sử cấp Quốc gia (Di tích Thành Cha, thị xã An Nhơn) và các di tích lịch sử cấp tỉnh (Di tích Ngã Ba Đình; Di tích Trận tập kích trụ sở ngụy quyền năm 1961, thị xã Hoài Nhơn), nhằm tạo thuận lợi cho việc triên khai dự án.

Trong đó, đoạn tuyến từ Km886+000 (xã Hoài Sơn) đến Km903+500 (phường Hoài Hảo) được xác định ảnh hưởng lớn đến khu dân cư hiện trạng, các khu tái định cư phục vụ dự án Đường bộ cao tốc Bắc – Nam (vừa hoàn thành và đã bố trí người dân vào ở), cùng Di tích Ngã Ba Đình và Di tích Trận tập kích trụ sở chính quyền Việt Nam Cộng hòa năm 1961.

Đề nghị Ban QLDA Đường sắt chỉ đạo đơn vị tư vấn xác định rõ phạm vi chồng lấn. Trên cơ sở đó, điều chỉnh hướng tuyến Dường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam cho phù hợp, đặc biệt tại đoạn từ Km953+500 đến Km962+000 và khu vực bố trí ga Diêu Trì.

UBND tỉnh Bình Định đề nghị Bộ Xây dựng quan tâm, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét cho phép áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù đối với dự án, tương tự như những chính sách đã được áp dụng cho dự án Đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông.

Bởi theo Nghị quyết số 172/2024/QH15 ngày 30.11.2024 của Quốc hội về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam, các cơ chế, chính sách đặc thù chỉ được áp dụng cho phần tuyến chính của dự án.

Tuy nhiên, để đảm bảo thuận lợi cho công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, đáp ứng yêu cầu tiến độ dự án, tỉnh Bình Định đề nghị mở rộng phạm vi áp dụng, cho phép địa phương được áp dụng các cơ chế, chính sách tương tự như phần tuyến chính đối với toàn bộ các nội dung liên quan đến bồi thường, hỗ trợ giải GPMB và tái định cư, bao gồm mỏ vật liệu, xây dựng các khu tái định cư, cải táng…