Hà Giang, Tuyên Quang sáp nhập thành tỉnh Hà Tuyên rồi tách ra khi nào, giờ tỉnh nào lọt tốp điểm đến hấp dẫn nhất thế giới?

Hà Giang – một trong những điểm đến hấp dẫn nhất thế giới

Theo Cổng Giao tiếp điện tử UBND tỉnh Hà Giang, vào thời Hùng Vương, mảnh đất Hà Giang đã là một trong 15 bộ của quốc gia Lạc Việt. Trong thời kỳ đô hộ của phong kiến phương Bắc kéo dài nghìn năm, khu vực Hà Giang vẫn nằm trong địa phận huyện Tây Vu thuộc quận Giao Chỉ.

Từ năm 1075 (đời nhà Lý), miền đất Hà Giang lúc đó thuộc về châu Bình Nguyên. Năm Minh Mệnh thứ 16 (năm 1835), nhà Nguyễn bỏ châu Bảo Lạc, chia làm hai huyện: Vĩnh Điện (khoảng Bắc Mê, Yên Minh và một phần Quản Bạ ngày nay và huyện Để Định (khoảng huyện Bảo Lạc, Cao Bằng và một phần Đồng Văn, Mèo Vạc ngày nay). Lấy sông Lô phân giới để chia châu Vị Xuyên thành hai đơn vị hành chính mới: Khu vực phía hữu ngạn sông Lô được gọi là huyện Vĩnh Tuy, còn phía tả ngạn sông Lô là huyện Vị Xuyên.

Ngày 20/8/1891, tỉnh Hà Giang được thành lập, bao gồm phủ Tương Yên và huyện Vĩnh Tuy (tỉnh Tuyên Quang).

Năm 1893, trong dịp cải tổ trong các quân khu, Hà Giang trở thành trung tâm của một quân khu và cùng với Tuyên Quang hợp thành Đạo quan binh thứ ba (quân khu 3).

Ngày 17/9/1895, Toàn quyền Đông Dương ra Quyết định số 1432 chia khu quân sự thứ ba thành ba tỉnh: Tuyên Quang, Bắc Quang và Hà Giang. Trong đó, Hà Giang bao gồm huyện Vị Xuyên (trừ tổng Phú Loan và Bằng Hành), cộng thêm các tổng Phương Độ và Tương Yên.

Ngày 28/4/1904, Toàn quyền Đông Dương lại ra quyết định sáp nhập tỉnh Bắc Quang và tỉnh Hà Giang thành Đạo quan binh Hà Giang. 

Ngày 23/3/1959, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh giải tán Khu Lao – Hà – Yên, sáp nhập tỉnh Hà Giang vào Khu tự trị Việt Bắc.

Đầu tháng 4/1976, tỉnh Hà Tuyên được thành lập trên cơ sở hợp nhất hai tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang.

Ngày 12/8/1991, tại kỳ họp thứ 9, khoá VIII, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã quyết định chia tỉnh Hà Tuyên thành hai tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang. 

Hà Giang là một tỉnh miền núi biên giới ở cực bắc của Tổ quốc, có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng. Phía Bắc và Tây có đường biên giới giáp với nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa dài 274 km; phía Đông giáp tỉnh Cao Bằng; phía Nam giáp tỉnh Tuyên Quang; phía Tây và Tây Nam giáp tỉnh Lào Cai và Yên Bái.

Đặc biệt, Hà Giang được thiên nhiên ưu đãi với nền văn hoá lâu đời thuộc niên đại đồ đồng Đông Sơn, có các di tích người tiền sử ở Bắc Mê, Mèo Vạc. Đây cũng là tỉnh có nhiều đồng bào dân tộc thuộc vùng Đông Bắc sinh sống, với 22 dân tộc có nhiều phong tục tập quán, văn hoá truyền thống và những lễ hội rất sinh động đã làm Hà Giang trở thành nơi hấp dẫn du khách đến tham quan.

Bên cạnh đó, Hà Giang có cảnh quan môi trường độc đáo của một tỉnh miền núi với những dãy núi cao đá tai mèo ở phía bắc và những cánh rừng bạt ngàn ở phía Nam.

Năm 2010, Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn được UNESCO công nhận là thành viên của mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu; Tháng 9 năm 2012, Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì đã được công nhận là Di tích quốc gia Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì.

Chính vì vậy, trên bản đồ du lịch Việt Nam, Hà Giang là một điểm đến không thể bỏ qua. Năm 2023, Hà Giang đã được vinh danh là “Điểm đến du lịch mới nổi hàng đầu châu Á”. Năm 2024, nơi đây tiếp tục được đề cử ở hạng mục “Điểm đến văn hóa khu vực hàng đầu châu Á”.

Tờ New York Times xếp Hà Giang vào top 25/52 điểm đến hấp dẫn nhất thế giới năm 2023. Làng Văn hóa du lịch thôn Nặm Đăm được nhận giải thưởng ASEAN về lĩnh vực du lịch cộng đồng lần thứ 3 (năm 2023).

Tuyên Quang, ấn tượng với tốc độ tăng trưởng kinh tế

Thông tin trên Cổng thông tin điện tử tỉnh Tuyên Quang cho thấy, tên gọi Tuyên Quang xuất hiện sớm nhất trong cổ thư ở nước ta là trong sách “An Nam chí lược” của Lê Tắc, soạn thảo ở Trung Quốc vào năm 1335.

Sách viết: “Quy Hóa giang tự Vân Nam, Tuyên Quang thủy tự Đặc Ma đạo, Đà giang thủy tự Chàng Long, nhân danh yên” (có nghĩa: nước sông Quy Hóa từ Vân Nam chảy về, nước sông Tuyên Quang từ đạo Đặc Ma chảy về, nước sông Đà từ Chàng Long chảy về, nhân có ngã ba sông mà đặt tên như vậy).

Theo Lê Quý Đôn, đến cuối thời Trần, Tuyên Quang còn có tên là “Trấn”: Trấn Tuyên Quang, triều đình đặt chức Phiêu kỵ Đại tướng quân để thống lĩnh. Tuy nhiên, từ thời Trần trở về trước nền hành chính của Tuyên Quang chưa ổn định.

Thời Lê sơ (thế kỷ XV-XVI), để tăng cường sự quản lý của nhà nước đối với các miền biên viễn, năm 1466, Lê Thánh Tông chia nước ta thành 12 đạo, Tuyên Quang trở thành một Đạo thừa tuyên gồm một phủ (thủ phủ là Yên Bình), một huyện (Phúc Yên) và 5 châu: Thu Vật, Lục Yên, Đại Man, Bình Nguyên, Bảo Lạc.

Năm 1469, vua Lê Thánh Tông định lại bản đồ 12 đạo thì Đạo thừa tuyên Tuyên Quang có 1 phủ (Yên Bình), 1 huyện (Phúc Yên) và 5 châu: Thu Vật, Lục Yên, Đại Man, Bình Nguyên, Bảo Lạc; tổng cộng 223 xã, 11 phường, 2 thôn, 1 trang, 7 động.

Đến năm Hồng Đức 21 (1490), Đạo Thừa Tuyên đổi tên là xứ Tuyên Quang, tên phủ, huyện không thay đổi.

Năm 1669, Vũ Công Tuấn trên đường từ kinh thành về thực hiện mưu đồ phản nghịch bị Lưu thủ kinh thành là Điện quận công Trịnh Ác đem quân đuổi theo giết chết. Sau sự kiện này, nhà Lê bỏ quyền thế tập của dòng họ Vũ, chia vùng nay thành 2 trấn: Tuyên Quang và Hưng Hóa, đặt lưu quan cai trị như trước. Đầu triều Nguyễn (thế kỷ XIX), tên gọi các đơn vị hành chính xứ Tuyên Quang cơ bản vẫn giữ như thời Lê.

Năm 1831, vua Minh Mạng tiến hành cải cách hành chính trong cả nước, Tuyên Quang trở thành một tỉnh dưới quyền kiểm soát của Tổng đốc Sơn-Hưng-Tuyên. Cương vực địa lý tỉnh Tuyên Quang thời điểm này được các sử gia chép lại như sau: phía bắc giáp Vân Nam, Quảng Tây (Trung Quốc), phía nam giáp phủ Đoan Hùng, phía tây giáp tỉnh Hưng Hóa, phía đông giáp tỉnh Cao Bằng, Thái Nguyên.

Như vậy, năm 1831, lần đầu tiên trong lịch sử, xuất hiện tỉnh Tuyên Quang trong hệ thống hành chính của nhà nước phong kiến Việt Nam.

Thời Pháp thuộc, tổ chức hành chính tỉnh Tuyên Quang có nhiều biến đổi. Ngày 09/9/1891, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định thành lập 4 đạo quan binh ở Bắc kỳ, đã phân chia địa giới tỉnh Tuyên Quang vào các đạo Quan binh 2 và đạo Quan binh 3. Ngày 11/4/1900, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định tái lập tỉnh Tuyên Quang.

Trải qua các thời kỳ lịch sử, các đơn vị hành chính của tỉnh Tuyên Quang có nhiều thay đổi: phủ Đoan Hùng tách khỏi tỉnh Sơn Tây để nhập vào tỉnh Tuyên Quang; châu Lục Yên tách khỏi tỉnh Tuyên Quang để nhập vào tỉnh Lào Cai; huyện Vĩnh Tuy và Vị Xuyên tách khỏi Tuyên Quang để thành lập tỉnh Hà Giang; huyện Yên Bình tách khỏi Tuyên Quang nhập vào tỉnh Yên Bái; huyện Bảo lạc, Bảo Lâm tách khỏi Tuyên Quang nhập vào tỉnh Cao Bằng.

Năm 1976, tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang sáp nhập thành tỉnh Hà Tuyên và đến năm 1991 lại được tách ra, tái lập hai tỉnh mới: Tuyên Quang và Hà Giang. Kể từ đó tới nay, địa giới hành chính tỉnh Tuyên Quang không thay đổi so với ngày nay.

Hiện nay, tỉnh Tuyên Quang đạt được nhiều kết quả quan trọng, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực; năm 2024 hoàn thành và hoàn thành vượt mức 20/20 chỉ tiêu chủ yếu đã đề ra. Kinh tế của tỉnh tiếp tục phát triển, tốc độ tăng tổng sản phẩm đạt hơn 9%, đây là mức tăng trưởng cao nhất của tỉnh trong 10 năm gần đây.

GRDP bình quân đầu người (giá hiện hành) ước đạt 61,92 triệu đồng/người/năm; Giá trị sản xuất các ngành dịch vụ tăng 9,38% so với năm 2023; Giá trị sản xuất công nghiệp tăng 16% so với năm 2023; Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản tăng 4,85% so với năm 2023; Thu hút hơn 2,887 triệu lượt khách du lịch, đạt 105% kế hoạch; tổng thu từ khách du lịch 3.708 tỷ đồng, đạt 103% kế hoạch, tăng 9% so với năm 2023; Thu ngân sách nhà nước trên địa bàn đạt 4.099,9 tỷ đồng, đạt 106,2% dự toán, tăng 33,1% so với năm 2023…